OKRES 0 – ETAP PRZYGOTOWAWCZY 3-9 miesiąc życia płodowego Wykształcają się narządy mowne - nadawcze i odbiorcze - oraz rozpoczyna ich funkcjonowanie. Przykłady: w 4 miesiącu płód odczuwa rytm kolebania w czasie chodu matki w 4 – 5 miesiącu płód reaguje na bodźce akustyczne przyspieszeniem akcji serca, ogólnym niepokojem ruchowym w 7 miesiącu odczuwa bicie serca matki już słuchowo
OKRES I MELODII – 0 -1 rok życia dziecka Melodia, to modulacja głosu. Maluszek operuje tonami o różnej wysokości, a towarzyszą temu mimika i żywe gesty. Charakterystyczne dla tego okresu są głużenie i gaworzenie. Głużenie jest nieświadome, bezwolne. Gaworzenie, to świadome powtarzanie. Pod koniec okresu MELODII dziecko wymawia samogłoski: A, E, I oraz spółgłoski: M,B, N, T, D, J Przykłady: Krzyk lub płacz – dziecko uświadamia sobie, że może za ich pomocą wymóc coś na otoczeniu Okrzyki naturalne – są to apele wyższego stopnia niż płacz. Głosy naturalne – towarzyszą im gesty wskazujące. Twory onomatopeiczne – naśladowanie oznaczonych zjawisk. Pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, dada, baba.
OKRES II WYRAZU – 1-2 rok życia dziecka Sygnały są zbudowane z ułamka wyrazu, albo z całego wyrazu. Dziecko używa samogłosek A, E, I, O, U, Y oraz spółgłosek: P, PI, B, M, T, D, N, Ń, K, KI, J, Ś czasem Ć. Trudniejsze spółgłoski zastępuje innymi, o zbliżonym miejscu artykulacji. Grupy spółgłoskowe upraszcza, ułatwiając sobie kontakt z otoczeniem. Charakterystyczne jest wybrzmiewanie przez dziecko części nagłosowej wyrazu – pierwszej sylaby, albo części wygłosowej – ostatniej sylaby. Dziecko coraz sprawniej posługuje się narządami mownymi. Używa nowych słów, które pojawiają się w różnych sytuacjach życiowych. Coraz lepiej rozumie wypowiedzi innych osób. W zasobie leksykalnym dziecka jest od 60 do 100 wyrazów. Prozodia mowy, gesty i mimika – wzmożone. Dziecko posługuje się rzeczownikami, czasownikami i wykrzyknikami.
OKRES III ZDANIA – 2-3 rok życia dziecka W tym okresie wyłaniają się poszczególne kategorie gramatyczne, wzbogaca się słownik, ustala system fonologiczny. Okres ten nie przebiega łatwo. Dziecko przyswaja sobie język mozolnie. Wypowiedzi nie są zgodne z tradycją językową, a postać językowa słów jest reprezentowana za pomocą nieadekwatnych głosek. Dziecko potrafi wypowiadać wszystkie samogłoski ustne oraz spółgłoski, których artykulacja jest widzialna. Pod koniec okresu ZDANIA mowę dziecka cechują: zmiękczenia niektórych głosek twardych, zamiana głosek trudnych łatwiejszymi (np. R zastępuje L lub J), upraszczanie grup spółgłoskowych na początku lub w środku wyrazów, brak wyraźnych końcówek wyrazów. Dziecko wie, jak dana głoska powinna brzmieć prawidłowo, chociaż realizuje ją nieprawidłowo. Od innych osób żąda jednak wypowiedzi poprawnych.
OKRES IV SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ – 3-6,7 rok życia dziecka Dziecko prowadzi swobodne rozmowy. Posługuje się rozbudowanymi sygnałami, jednak układ zasad budowania zdań nie jest jeszcze w pełni utrwalony. Dziecko buduje pełne czaru twory językowe – mówi np. „zatelefonić”, gdzie łączy dwa słowa: „telefon” i „dzwonić”, „pomasłować” – „posmarować masłem” i wiele, wiele innych. Okres swoistej mowy dziecięcej jest też zwany okresem PYTAŃ. Rozbudowana aktywność ruchowa i wzrost zainteresowania światem, zjawiskami przyrodniczymi budzi u dziecka niekończące się ciągi pytań o nazwę , przyczynę, skutek. Wypowiedzi pięciolatka są w zasadzie zrozumiałe dla osób spoza kręgu najbliższych. Rozwój mowy dziecka postępuje równolegle z jego rozwojem fizycznym i umysłowym oraz rozwojem sprawności aparatu mownego.
Mówienie to umiejętność, której należy się uczyć i ją doskonalić. Odbywa się to w wyniku skoordynowanej aktywności układu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego. Jeśli aktywność tychże układów jest niewystarczająca, należy podjąć dodatkowe czynności, aby pomóc dziecku w przezwyciężaniu trudności w mówieniu.
Bibliografia: L. Kaczmarek „Nasze dziecko uczy się mowy”, Lublin 1986 E. M. Minczakiewicz „ Mowa. Rozwój-zaburzenia-terapia”, Kraków 1997 GABINET LOGOPEDY W szkole odbywają się zajęcia z logopedą. Każdego tygodnia dzieci uczestniczą w terapii mowy. Zależy nam, aby czuły się na zajęciach swobodnie, mogły się zrelaksować, odprężyć. Chcemy zapewnić odpowiednią atmosferę sprzyjającą rozwojowi mowy.
WIOSNA W GABINECIE
Tańcowała igła z nitką… czyli moja pierwsza książeczka sensoryczna Na temat wartości czytania książek napisano już bardzo dużo.Chcę przedstawić moją propozycję alternatywnego czytania z dziećmi, a nawet przez same dzieci – nawet te, które jeszcze czytać nie potrafią. Moja książeczka rozwija też zmysły – dotyku, słuchu, wzroku. Doskonali motorykę małą, rozwija mowę w wielu aspektach. Ogranicza nas tylko wyobraźnia.
Druga książeczka sensoryczna
Tak ze sobą tańcowały … aż powstała druga książeczka „Czytając” książeczkę sensoryczną dziecko nie tylko rozwija mowę, wzbogaca słownictwo czynne i bierne. Może wymyślać tytuły do każdej ze stron, albo historyjkę do całej książki. Dziecko: słucha – z niektórych przedmiotów można wydobyć dźwięk, dotyka, porównuje struktury użytych materiałów, rozwija małą motorykę, doskonali precyzję ruchu. Słowem – wielozmysłowo poznaje świat. Foto-Irena Dziemiańczyk-Jaworska
Mata edukacyjna
Podczas ćwiczeń terapeutycznych – także terapii mówienia wykorzystuję pomoce, które zainteresują dziecko. Świetnie sprawdziła się TA mata edukacyjna. Uszyłam ją głównie z myślą o CHŁOPCACH, ale DZIEWCZĘTA też interesują się motoryzacją. Najważniejsze, że cel jest osiągnięty!
RADY DLA RODZICÓW
JAK UTRWALAĆ POPRAWNĄ WYMOWĘ WASZEGO DZIECKA
Dostarczajcie dziecku właściwych wzorców wymawianiowych – mówcie do niego niezbyt szybko, ale i niezbyt wolno, wyraźnie i starannie, nie używajcie spieszczeń
Grajcie z dzieckiem w gry planszowe
Bawcie się w strażnika wymowy – nagradzajcie za sukces i „pilnowanie się”. Wzmacniacie tym motywację dziecka do pracy nad własną wymową
Załóżcie słowniczek nowych słów – możecie wspólnie rysować, wycinać obrazki z gazet
Wykorzystujcie czas na zabawę w prawidłowe mówienie – podczas spaceru, jazdy samochodem, wspólnych zakupów, gotowania i innych czynności
Angażujcie innych członków rodziny do zabaw z dzieckiem